Saturday, April 17, 2010

Committee For Determinig The Form Of The Legislative Body


सम्मानीय अध्यक्ष ज्यु माननीय सदस्यहरु
सर्वप्रथम त म हाम्रो यो व्यवस्थापीकीय अँगको स्वरुप निर्धारण समितिको सदस्य भएको हैसियतले आधारभुत कुरामा नै फरक र भिन्नता फन्डामेन्टल कुरामा नै भिन्नता जो देखा परेको छ । यसले माननीय सदस्यहरुलाई कसलाई एकदमै चिन्ता लागेको कुरा आयो । कतिपय लाई निरँकुश भएको कुरा आयो फरक मत आउँदाखेरी कतिपयलाई आयातित भन्ने कुराहरु आए । कतिपयलाई नामको कुरा त केही फरक पर्दैन भन्ने तर्कहरु पनि आए । जेहोस् सँसदवादी मीत्रहरु जसले सँसदीय मुलधारमा माओवादी आयो । यही हो सँसद मान्छ भनेर जसले भन्ने गर्नुहुन्थयो । हामी होईन होईन भन्दा भन्दै पनि हो हो भन्दै हुनुहुन्थयो तर विधीगत रुपमा हामीले यो कुरा ल्याइसकेपछि सँसदीय व्यवस्थाको प्रवक्ता सँसदीय व्यवस्थाको विज्ञ भएर आउनुभएका त्यस्ता विशेषज्ञ यसमा प्रतिनिधित्व गर्नेहरुलाई चिन्ता लागेकोमा मलाई अत्यन्तै खुसि र गर्व लागेको छ र कतिपय कम्युनिष्ट मित्रहरुले पनि यसलाई आयातित कुराहरु अन्य कुराहरु पनि भन्नु भएको छ तर मलाई यस्तो लागेको छ की हामीले लिएको विधिले हामीले लिएको निर्वाचन प्रणालीले ती कम्युनिष्ट मित्रहरु जो अब आउने यसलाई सुनिश्चित गरीसकेपछि अब आउने यो सदनमा उहाँहरु हुनुहुने छैन । त्यसैले उहाँहरुले आयातीत भनेर आरोप लगाउनु स्वभाविक कुरा हो भन्ने लाग्छ । त्यस्तै प्रकारले म अब यसको विषय प्रवेश म गर्न चाहन्छु । किनकी हाम्रो कुराहरु अवधारणा पत्रमा पनि र मस्यौदामा पनि प्रारम्भिक मस्यौदामा पनि सुस्पष्ट रुपमा आइसकेको छ र मात्र त्यहाँ एक दुई विषयहरुमा यहाँ कुराकानी आएका छन् । जस्तैः प्रत्यक्ष जनताबाट प्रत्यक्ष निर्वाचन द्वारा राष्ट्रपति अथवा राष्ट्रप्रमुख चयन गर्ने जो कुराहरु छन् । हाम्रो घोषणापत्रमा जे थियो अहिले त्यही छ । बिचमा यहाँ अलि कुतर्क गर्न खोजेको पनि देखियो । त्यो कुनै आधार तर्कको निम्ति तर्क बहशको निम्ति बहश कुराको निम्ति कुरा मात्र गरेको हो । त्यसैले हाम्रो घोषणा पत्र जे लिएर जनता बिचमा हामी गएका थियौ । अहिले पनि राष्ट्रप्रमुख राष्ट्रपति सरकार प्रमुख जनताबाटै निर्वाचीत हुनुपर्छ । जनताको प्रत्यक्ष मत बाट निर्वाचीत हुनुपर्छ । हाम्रो पार्टीको सुस्पष्ट त्यो निर्णय छ । म यसमा फेरी पनि म दोहोरयार र अन्य कुराहरु पनि जस्तै एकसदनात्मक कुराहरु पुर्ण समानुपातिक जसलाई बहुसदस्सीय निर्वाचन प्रणाली द्वारा सुनिश्चित गर्न हामीले खोजेका छौ । यो कुरामा तपाई समितिको रेकर्ड मा गएर हेनुहोस् । व्यवस्थापिकिय अँगको स्वरुप निर्धारण समितिमा मैले शुरु देखि नै त्यो कुरा रेकर्ड गरेर राखेको छु निरन्तर रुपमा । तपाईहरु रेकर्ड हेर्न सक्नुहुन्छ ।

Friday, April 16, 2010

Martyr Comared Udishuwa Budhduja Magar Of Narchyang Myagdi


नामः उदिसुवा बुध्दुजा मगर
जन्ममितिः २००८।१।२ गते
ठेगानाः न्यारच्याङ्ग ३ म्याग्दी
बाबाःचन्द्र बहादुर फगामी मगर
श्रीमानः गम बहादुर बुध्दुजा मगर
छोरा जेठाः रोम बहादुर बुध्दुजा मगर
छोरा कान्छाः केश बहादुर बुध्दुजा मगर
शहादतमितिः २०६० माघ ५ गते
शहादत स्थानः वेगखोला म्याग्दी
घटना विवरणः म्याग्दी बेनीबाट जनदमनमा गएको तत्कालीन शाहि सेना विरुद्ध जनमुक्ति सेना नेपाल द्वारा एम्बुस गर्दा दोहोरो भिन्डतमा बम विष्फोट बाट शहादत।

Sunday, April 4, 2010

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi Fulbari Hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Myagdi fulbari hatyakanda


२०५९।९।४गते म्याग्दी ओखरबोट फुलबारीमा म्याग्दी रुम ७ लु_िक्सपार का कृष्ण बहादुर बुढा मगर र हेमेन्द्र सिउठानी मगर लाई म्याग्दी बेनी बाट गएको तत्कालिन शाहि सेनाले कब्जा लिई गोली हानि बिभत्सढँगले हत्या गरेको थियो । सिङगा तातोपानीमा कृष्ण आफ्ना बाबा र हेमेन्द्र आफन्त जो तातोपानी डुब्न गएकालाई खर्च पुरयाएर आफ्नो घर फर्किदै थिए । बच्चासँगको अर्को महिलालाई पनि शाहि सेनाले झन्डै गोलि हानि सकेको थियो तर सेनाकै अर्को जवानले बचाएकारहेछन् । निज महिला लाई बचाउने जवानले लिएर जनतालाई जिम्मा लगाएकारहेछन् ।

Gam Bahadur Shreesh Magar in Contitution Assembly


सभासद् गम बहादुर श्रीस मगरले सँविधानसभामा प्राकृतिक श्रोत आर्थिक अधिकार तथा राजश्व बाँडफाँड समितिको छलफलमा दिनुभएको मन्तव्य

सम्माननीय अध्यक्ष महोदय माननीय सभासद् ज्युहरु

प्राकृतिक श्रोत आर्थिक अधिकार तथा राजश्व बाँडफाँड समितिको यस अवधारणा पत्र र यो सँविधानको मस्यौदा प्रारम्भिक मस्यौदाको प्रतिवेदन माथि जो अन्तिम आज छलफल भईराखेको छ र यसमा म सर्वप्रथमत यस मस्यौदाको पेज नम्बर २ को यो प्रस्तावनामा राख्नुपर्ने विषयको सँविधानमा राख्ने प्रस्तावित व्यवस्थाको प्राकृतिक श्रोत साधनको उपयोगमा आदिवासी जनजाति लगायतका स्थानिय समुदायको पहिलो अधिकार सुनिश्चित गर्ने भन्नेमा यो प्रस्तावित व्यवस्था गर्नुपर्नाको कारण वा व्याख्यात्मक तिप्पणीको यो ३ नम्बरमा त्यसरी प्राकृतिक श्रोतको उपयोग गर्दा सकेसम्म स्थानिय समुदाय विस्थापित नहुने गरी गर्नुपर्ने र विस्थापित हुने अवस्थामा उचीत क्षतिपुर्ति र पुनर्वासको अनिवार्य व्यवस्था गनुपर्ने भन्नेमा त्यो भन्दा अगाडी आदिवासी जनजातिहरु सँग र स्थानिय समुदाय सँग सल्लाह गरेर मात्र गर्नुपर्ने भन्ने थप्नुपर्ने र पेज नम्बर २५ को यो धारा ३७ मा राष्ट्रिय वित्तिय आयोग भनेको छ र त्यसमा हामी सँघीय राज्यमा सँघिय नेपालमा गईसकेको कारणले सँघिय राज्यमा गईसकेको कारणले नेपाल एक सँघिय राज्य भईसकेको कारणले गर्दाखेरी सँघिय वित्तिय आयोग हुनुपर्छ र राष्ट्रिय वित्तिय आयोगको सत्तामा सँघिय वित्तिय आयोग हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ । यो जो सँवैधानिक अँगको रुपमा राख्ने भनिएको छ र अर्को पेज नम्बर ८२ जो परिच्छेड परिच्छेड ३ मा केही सँघिय मुलुकहरुको अभ्यास भन्नेमा ३।१ मा प्राकृतिक स्रोतको जो पहिलो प्याराग्राफको शुरुवातमै विश्वको शक्तिशाली राष्ट्र अमेरिकाको सँविधान हेर्दा भन्ने जो उल्लेख गरिएको छ । यो गर्न आवश्यक छैन भन्ने लाग्छ । कित औपचारिक रुपमा अमेरिका औपचारिक रुपमै भन्ने हो भने सँयुक्त राज्य अमेरिका हो । हैन अर्को शक्ति राष्ट्र नै किन भन्ने । फौजी रुपमा भन्ने हो भने साम्राज्यवादी देश भन्नुपरयो। हैन आर्थिक रुपमा शक्तिशाली हो भने अव प्रतिव्यक्ति आय अन्य देशहरुको नर्वे स्वीडेनहरुको बढी छ । त्यसैले अन्य देशहरुको जस्तै क्यानाडा ब्राजिल स्वीजरल्याण्ड जस्ता देशहरु जो भनिएको छ । त्यो नै हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ र यो मस्यौदा जो प्रतिवेदन जो आएको छ । मुख्यतः यो केन्द्रलाई सँघलाई शक्तिशाली बनाउने र बलियो बनाउने त्यो एउटा सिद्धान्तबाट डक्ट्रिनबाट आएको छ भन्ने लाग्छ किनकि सबै सुची जो हामीले सुचीमा हेरयौ भने सुची नम्बर २ को विभिन्न तहका सरकार वीच राजश्वको बाँडफाँडमा जो छ अधिकाँश सबै केन्द्रले उठाउने यो भन्सार मुल्यबुद्धि मुल्यअभिबृद्धिकर सँस्थागत आयकर व्यक्तिगत आयकर क्यासिनो कार्वन सेवा यी सबै केन्द्रले मात्र उठाउने गरिएको छ । त्यसमा थप यो केन्द्र र प्रदेशले उठाउने अन्तशुल्क पनि जो प्रदेशले उठाउन पाउने यो पनि केन्द्रले केन्द्रले पनि लगेकोछ र प्रदेशमा छ । अर्को व्यक्तिगत आयकर जो सबभन्दा कम पनि आउँछ । ३४ अरब आउँछ यो पनि व्यक्तिगत आयकर पनि केन्द्रमै छ र अर्को यो प्राकृतिक साधन श्रोतबाट आउने यो सलामी हो जो ८ १० करोड मात्र आउँछ त्यो पनि अब केन्द्रले लग्ने गरेको छ । त्यसैले मुख्यतः सँघीय राज्यमा जो अधिकार जो दिने कुरा छ । अहिले सम्म सिँहदरबार केन्द्रित राज्य भो । एकात्मक राज्य भो । सिँहदरबार भन्दा बाहिर नेपाली जनताहरुको कुनै सर्वसाधारणहरुको कसैको पनि पँहुज हुन सकेन भनेरै हामीले यसलाई जो उ गर्न खोजिराखेका थियौ । शक्ति तल सम्म परयाउन हामीले अधिकार तल सम्म पुरयाउन जो खोजिराखेका थियौ त्यो भईराखेको छैन । त्यसैले यस यो तल शक्तिशाली बनाउने । बनाउने हिसाबले जानुपर्छ भन्ने लाग्छ र सम्पुर्ण राजश्वको जतिपनि यो पचास प्रतिशत राजश्व तल खर्च गर्ने हुनुपर्छ । सकेसम्म अझ यो भन्सारहरुमा जति पनि करहरु छन् त्यो केन्द्र र प्रदेशले नै बाँड्नुपर्छ । एकलौटी रुपमा केन्द्रले उठाउने गर्नुहुदैन भन्ने नै लाग्छ । जस्तैः हामीले हेरयौ भने यो क्यानाडामा दोहोरो कर लगाउने जो व्यवस्था रहेछ । जस्तैः १२ प्रतिशत भ्याटमा ६ प्रतिशत केन्द्र र ६ प्रतिशत राज्यले उठाउने व्यवस्था रहेछ । त्यस्तो ढँगले पनि हामी जानुपर्छ भन्ने नै लाग्छ । जो अब अन्य क्रान्तिकारी भुमिसुधारको कुरा यो राज्यले बैज्ञानिक र क्रान्तिकारी भुमिसुधार लागु गर्नुपर्छ भन्ने कुरामा विना मुआब्जा कब्जा गर्नुपर्छ । अधिकरण गर्नुपर्छ भन्ने यहाँ जो उल्लेख गरिएको छ । यो राम्रो पक्ष छ । सके सम्म यसलाई अब क्रान्तिकारी भुमिसुधार नै लेख्नुपर्छ । हैन विना मुआब्जा कब्जा गर्ने भईसकेपछि किनकि अहिले विना मुआब्जा ।अहिलेकै सँविधानमा बैज्ञानिक भुमिसुधार छ । विना मुआब्जा अधिकरण गर्ने भन्ने छैन । त्यसैले क्रान्तिकारी भुमिसुधार नै उल्लेख गर्नु पर्छ भन्ने नै लाग्छ । आयोगहरु समावेशी र समानुपातिक छैनन् । त्यो हुनुपर्छ भन्ने नै लाग्छ र जो फरक मतको रुपमा हाम्रो पार्टीबाट जो लिइएको छ । त्यो सात सालदेखि जनयुद्ध जनआन्दोलन पटक पटक का जनआन्दोलन र मधेश आन्दोलन को कुरा त्यो उल्लेख हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ । धन्यवाद ।

Thursday, April 1, 2010

Gam Bahadur Shreesh Magar in Constitution Assembly


सभासद् गम बहादुर श्रीस मगरले सँविधानसभामा मौलिक अधिकार तथा निर्देशक सिद्धान्त समितिको प्रारम्भिक मस्यौदा र अवधारणापत्रको छलफलमा दिएको मन्तव्य
माननीय सभाध्यक्ष ज्यु सभासद् मित्रहरु
मौलिक अधिकार तथा निर्देशक सिद्धान्तको यस अवधारणा पत्र तथा प्रारम्भिक मस्यौदाको यस प्रतिवेन माथि आज पाँचौ दिन अन्तिम पटक छलफल भईराखेको छ । मैले यहाँ हाम्रो पार्टीको तर्फवाट जो फरक मत दर्ज गरिएको छ । त्यसको सर्वप्रथम पुर्णरुपमा समर्थन गर्न चाहन्छु र यस मुख्यत मौलिक हक जो जनताको अधिकारको कुरा हो । यो कार्यन्वयन भएन भने राज्यलाई जनताले चुनौति दिन सक्ने र न्यायको कठघरामा उभ्याउने स्वयम् राज्यलाई यस्तो खालको अधिकार जो मौलिक अधिकार हो । यो निकै महत्वपुर्ण समिति पनि छ । यो मौलिक हक र अर्को राज्यको निर्देशक सिद्धान्त विशेषतः यसमा राज्यको निर्देशक सिद्धान्त निति र दायित्व भन्दा मौलिक हक महत्वपुर्ण हो भन्ने पनि छ तर जो नैतिकवान राज्य जहाँ हुन्छ जहाँ सरकार हन्छ त्यसमा राज्यको दायित्व निति र निर्देशक सिद्धान्तहरु नै महत्वपुर्ण हुन्छन् भन्ने लाग्छ र यहाँ यस मौलिक हकमा मुख्यत आदिवासी जनजातिहरुको हक मौलिक हकको रुपमा यहाँ जो समावेश हुन सकेको छैन । मुख्यत आत्मनिर्णयको अधिकार र जातिय स्वायत्त शासन जातिय स्वायत्त राज्य जो हो त्यसलाई यहाँ दर्ज गरिएको छैन । यहाँ उल्लेख गरिएको छैन ।त्यो हुनुपर्छ र मुख्यत त्यो सँगसँगै अन्य महिला दलित र मुस्लिमहरुको लागि विशेष अधिकार हुनुपर्छ र किसान मुख्यत भुमिहिनहरुको लागि सुकुम्वासीहरुको लागि क्रान्तिकारी भुमिसुधार लागु हुनुपर्छ र मुलभुत कुराहरु यहाँ समावेश छैनन् यो हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ । मुख्य साँधे अर्तिस प्रतिशत आदिवासी जनजातिहरु ज्ो नेपालमा छन् उनिहरुको लागि आत्मनिर्णयको अधिकार हुन जरुरी छ । त्यो आत्मनिर्णयको अधिकार भएन भने त्यो मौलिक अधिकारको रुपमा यहाँ सँविधानमा स्विकार गरिएन भने आदिवासी जनजातिहरुलाई आदिवासी जनजातिहरुको कुनै अधिकार यहाँ सुनिश्चत हुन सक्दैन ।त्यसैले आत्मनिर्णयको अधिकार स्पष्ट रुपमा यहाँ उल्लेख हुनुपर्छ । आत्मनिर्णयको अधिकार भनेको यदी भोली पनि अहिले र पहिले जस्तै आदिवासि जनजातिलाई जो शोषण दमन र अन्याय अत्याचार गरियो र स्वदेश भित्रै जो शरणार्थी को रुपमा वाँच्न विवश आदिवासी जनजातिहरुलाई गरियो र उनिहरुको जो आफ्नो राष्ट्रियता खोस्ने राज्यले जो दमन गर्ने र आन्तरिक शरणार्थीको रुपमा रहन जो वाध्यता सिर्जना गर्यो । त्यस्तो नहोस् भन्नको लागी पनि विशेषत सामन्ती हिन्दु ब्राहमणवादी अँहकारवादी हिजोको राज्य सत्ताले जो गर्यो । त्यसको सन्दर्भमा आत्मनिर्णयको अधिकार यो मानेमा पनि दिन जरुरी छ की भोली आदिवासी जनजातिहरु म्ाथि यस्तो दमन हामीले गर्ने छैनौ भन्ने हिसाबले एउटा कशमको रुपमा पनि त्यो आत्मनिर्णयको अधिकार हुन जरुरी छ र आत्मनिर्णयको अधिकार आदिवासी जनजातिहरुलाई हुन जरुरी छ र मधेसीहरुको लागी हुन जरुरी छ र उत्पीडित क्षेत्रमा बस्ने जनताहरुको लागि पनि आत्मनिर्णयको अधिकार हुनुपर्छ र यो उल्लेख हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ र आत्मनिर्णयको अधिकार भनेको पृथक यदि भोली पनि त्यस्तै आदिवासी जनजातिहरुलाई दमन भयो भने त्यस्तो शोषण दमन र अन्याय
अत्याचार नहुने त्यस्तो छुट्टै राज्य पनि बनाउन पाउने जो पृथक राज्य पनि बनाउन पाउने अधिकार हो । त्यो अधिकार सर्वोत्तो अधिकार हुनुपर्छ भन्ने नै लागछ । किनकी उत्पीडिन बाट मुक्ति मुक्त त्यस्तो राज्य पनि बनाउन पाउनु पर्छ र त्यस्तो सर्वोकृष्ट अधिकार आत्मनिर्णयको अधिकार हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ । यस्तो सन्दर्भमा यस्तो विषयमा नै प्रवेश नगरेर यसलाई सिधै नकार्ने काम यहाँका राजनैतिक दलहरुबाट जो हुने काम भएको छ । मुलभुतरुपमा काँगे्रस र एमालेका राजनैतिक दलहरुबात आत्मनिर्णयको अधिकारको विषय वस्तु भित्र नै प्रवेश नगरेर यसलाई सिधै नकार्ने जो प्रकि्रया अगाडि बढिरहेको छ । यसले जतिलता पैदा गरेको छ । त्यसैले आदिवासी जनजातिहरुको अधिकारको सन्दर्भमा आत्मनिर्णयको अधिकार सन्दर्भका स्पष्ट छलफल हुन जरुरी छ । निश्चितै रुपमा हाम्रो पार्टी भित्र पनि आत्मनिर्णयको बारेमा ब्यापक छलफल र बहशको बीचबाट अहिले आत्मनिर्णयको अधिकार हुनुपर्छ भन्ने कुरामा स्पष्ट रुपमा अहिले एकिकृत नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओवादी आएको छ । त्यो भएको कारणले पनि आत्मनिर्णयको अधिकार हुनुपर्छ र आत्मनिर्णयको अधिकारको सन्दर्भमा हिजो हाम्रो पार्टी भित्र पनि छलफल र बहश चल्ने क्रममा स्वायत्तता नै नेपालको सन्दर्भमा विशिष्ट एउटा अभिव्यक्ति आत्मनिर्णयको अधिकारको अभिव्यक्ति हुनसक्छ भन्ने कुराहरु पनि आएको थियो तर आत्मनिर्णयको अधिकार भनेको आत्मनिर्णयकै अधिकार नै हो । त्यसैले स्वायत्त शासन भनेको स्वायत्त शासन नै हो त्यसैले आत्मनिर्णयको अधिकार र स्वायत्त शासन फरक फरक कुरा हो भन्ने कुरामा हाम्रो पार्टी अहिले स्पष्ट हुदै आएको छ । अहिले आत्मनिर्णयको अधिकार सहित स्वायत्त शासन दिने क्ररा पनि जो आएको छ । मुख्यत स्वायत्त शासन सँगसँगै आत्मनिर्णयको अधिकार सै¢ान्तिक रुपमा स्वीकार्नु पर्दछ । हाम्रो मान्यता त्यो हो । यदी भोली दमन र शोषण भयो भने पृथक राज्य बनाउन पाउने त्यो हुनुपर्छ तर अहिले नै पृथक राज्य बनाइ हाल्ने भन्ने कुरा होइन । त्यो अनिवार्य कार्यक्रम होइन त्यो कन्डिशिनल कुरा हो । भोली त्यस्तो अवस्था आयो भने पृथक राज्य बनाउन पाउने । शोषण रहित राज्य बनाउन पनि पाउने भन्ने कुरा नै हो । यस मानेमा हाम्रो पार्टी स्पष्ट छ र त्यो आत्मनिर्णयको अधिकार यसमा उल्लेख हुनुपर्छ भन्ने नै लाग्छ र त्यो सँग सँगै स्वायत्त शासन जातिय स्वायत्त शासन हुन जरुरी छ र जातिय स्वायत्त शासन मात्र होइन की त्यसमा अग्राधिकार पनि हुन जरुरी छ । जस्तै लिम्बुवानमा त्यहाँ जो लिम्बुवान राज्य बन्यो भने लिम्बुवान मा त्यहाँको मुख्यमन्त्री त्यहाँ लिम्बु नै हुनुपर्छ । मगराँत गुरुङ्ग तमुवानमा तमु नै हुन जरुरी छ र मगराँतमा मगर नै हुन जरुरी छ । त्यो अग्राधिकार राजनैतिक अग्राधिकार नै हुन जरुरी छ । हुनत प्राकृतिक साधन श्रोतका कुराहरु त्यसमा अग्राधिकारका कुरा जल जँगल र जमिनको कुराहरु पनि छन् तर मुख्य कुरा राजनैतिक अग्राधिकार नै हुनुपर्छ र त्यो पनि यसमा यो मौलिक हकको रुपमा यहाँ उल्लेख गरिनुपर्छ भन्ने लाग्छ र अर्को क्रान्तिकारी भुमिसुधार भुमिहिन र गरीब किसानहरुको लागी त्यो क्रान्तिकारी भुमीसुधार अनिवार्य लागु हुनुपर्छ । यसमा उल्लेख हुनुपर्छ र विना मुआब्जा त्यो राज्यले कब्जा गरेर त्यो भुमिहिन र गरीब किसानलाई वितरण गर्नुपर्छ र त्यसलाई वैज्ञानिकरण गर्नुपर्छ भन्ने लाग्छ । त्यो अधिकार पनि क्रान्तिकारी भुमिसुधार पनि यहाँ उल्लेख गरिनुपर्छ । त्यो सँगसँगै अन्य सन्दर्भमा मुख्यत विशेषाधिकारको सन्दर्भमा दलित महिलाहरुलाई र मुस्लिमहरुलाई विशेष अधिकार ऐतिहासिक जो क्षतिपुर्ति सहित उनीहरुलाई विशेषाधिकार दिनुपर्छ र हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ र यो सँगसँगै अन्य कुराहरुको सन्दर्भमा मुख्यत सैनिक तालिम लिने सन्दर्भमा हामीले मुख्यत सैनिक तालिम मुख्यत प्रतिक्रान्ति रोन्ने कुरा सँगसँगै मुख्यत नेपाल राष्ट्र लाई बचाउनको लागी पनि मुख्यत यो देश दुई ढुङ्गाको तरुल होइन यो देश दुई ढुङ्गा बिचको डाइनामाइट हो भन्ने एउटा डक्ट्रिन एउता िस¢ान्तको आधारमा यो सैनिक यो अनिवार्य सैनिक तालिम लिन यो कुरा आएको छ । त्यसैले यो देशको स्वतन्त्रताको लागी पनि हामिले सैनिक तालिम लिन जरुरी छ । त्यसैले यो कत्र्तव्यको रुपमा जो आएको छ । अनिवार्य सैनिक तालिम लिन जरुरी छ । त्यो उल्लेख गरिनुपर्छ भन्ने नै लाग्छ र यो सँगसँगै मुख्यत अन्य कुराहरुको सन्दर्भमा जनताको सँघीय गणतन्त्र यहाँ उल्लेख गरिनुपर्ने विषयहरु छन् र अन्य जनवादी शिक्षा लागू गर्नु पर्ने विषयहरु जनसँस्कृति लाई यहाँ उल्लेख गरिनुपर्ने विषयहरु पनि छन् । यदी कुराहरु राख्दै मेरो कुरा अन्त्य गर्दछु । धन्यवाद ।